SŁOWO O LITERATURZE I SZTUCE NA DZIŚ? PROSZĘ BARDZO #1. Dziś o tym, że warto być erudytą w czasach komercji i jakości nierównych jakości, jednak dających ten sam wynik (do „odhaczenia”). Po co? Chociażby po to, by rozpoznać jakość od jakości, rozumieć, że ten sam wynik mogą generować dwa różne źródła: jedno fatalne i drugie bardzo dobre. Odkrywanie tego, co nowe, wartościowe i rozpoznawanie jakości zawsze wiąże się ze znajomością podstaw i im lepsze one będą, tym – wolno stwierdzić – szybciej będzie można poradzić sobie z weryfikacją dostępnych ofert, produktów, wytworów. Po to jest potrzebny kanon i klasyka gatunku, dziedziny. „Swoimi filologiczno-historycznymi studiami renesansowi humaniści nie cofnęli Europy do czasów grecko-rzymskich. Odwrotnie, właśnie rozwinięcie i upowszechnienie bogatej, opartej na źródłach i znajomości języków starożytnych wiedzy o przeszłości stworzyło w okresie Querelle des Ancienes et de Modernes świadomość, że coś takiego jak postęp i nowoczesność (modernista, modernisty) w ogóle istnieje jako kategoria opozycyjna wobec dawności (antiquitas, antiquity). Skierowanie uwagi na przeszłość i jej poznanie było koniecznym warunkiem odkrycia współczesności.” – twierdzi Andrzej Waśko i podkreśla: „Bez rozeznania i refleksji nad przeszłością nie jesteśmy w stanie zdać sobie sprawy, w jakiej epoce żyjemy, ani co w tym świecie, który nas otacza, jest rzeczywiście nowe i właściwe współczesności, a co powtórką z przeszłości. Odwracając się od studiowania przeszłości pogrążamy się w pop-kulturowym prezentyzmie, który jest najbardziej dziś rozpowszechnioną postacią kulturalnego prymitywizmu.” (Andrzej Waśko, „O edukacji literackiej (nie tylko dla polonistów)”, Wyd. Arcana, Kraków 2018, s. 80, 81). Wartość erudycji w humanistyce, dającej oparcie także innym dziedzinom jest nie do przecenienia, a sama humanistyka bez erudycji jest w zasadzie jałowa i nic nie warta, bo przyczynia się przede wszystkim do odtwórstwa, ślepej imitacji i braku inwencji. Poza tym należy pamiętać, iż humanistyka wchodzi w dialog z innymi dziedzinami np. naukami społecznymi. To z kolei staje się fundamentem dla mówienia i rozwoju innych dziedzin służących człowiekowi (można wymienić pierwszy nasuwający się przykład: architekturę czy medycynę). W uproszczonej formie może wybrzmieć prawda, iż nie ma przyszłości bez przeszłości. To znaczy ona zaistnieje, jednak pojawia się pytanie, jaką będzie i na jak długo będzie? „To, czego uczą i czego wymagają od młodzieży poloniści w szkołach, a humaniści na uniwersytetach, ma kluczowe znaczenie dla stanu polskiej tożsamości i kultury i narodu” – twierdzi Waśko (op cit., s.5). Czy zatem należy tłumaczyć wartość i obecność np. bloków humanistycznych na tzw. kierunkach ścisłych? Chyba już mniej. Literatura to świat, to źródło wiedzy o człowieku dla człowieka, to wielkie i nieodzowne „podparcie” wszelkich ważnych refleksji i przemyśleń, a także fundament przygotowania się do nich i do przyszłości. Przeszłość ma znaczenie, stanowi składnik teraźniejszości i przyszłości. Wasza E. z CTS.

PODZIEL SIĘ