Tekst został przygotowany dla magazynu „SYGNAŁ”, postanawiam udostępnić go na CTS w całości: Czytam, więc naprawdę jestem
Dzięki czytaniu budujemy swój kulturowy i duchowy kapitał, a dobra znajomość języka ojczystego jest bazą dla każdego człowieka, bez względu na to, jaką ścieżkę zawodową wybierze w przyszłości.
Niestety między innymi zmiany gospodarcze i ekonomiczne, kryzys autorytetu pisarza, nauczyciela, intelektualisty w nowoczesnym świecie, chaos informacyjny, kultura obrazkowa, wszechobecny pośpiech i konsumpcjonizm spowodowały, że niejednokrotnie ogólnohumanistyczne kompetencje są marginalizowane przez uczniów, ich rodziców, a bywa, że przez samych nauczycieli, szczególnie tych, którzy dzielą podopiecznych na „humanistów” i „ścisłowców”, rozgrzeszając z zaniedbania w obszarze podstaw znajomości zagadnień oraz wypracowanych kompetencji. Tymczasem ślepe faworyzowanie tych celów, które dają się zmierzyć za pomocą testów kontrolnych bywa zwodnicze.
Rozbudzenie gotowości czytelniczej, aktywność i sprawność w tym zakresie mają ogromny wpływ na przyszłość dzieci, ponieważ najczęściej przyczyniają się w ogóle do tempa rozwoju jednostki, szybkości uczenia się.
Problem związany z nieczytaniem jest olbrzymi. Reakcją na to w USA było wprowadzenie programów czytelniczych, takich jak: Reading Recovery, Title I, LD referral. Reading Recovery ma od lat swoje sukcesy w Finlandii, a także na Wyspach Brytyjskich. Jego angielska wersja brzmi Every Child a Reader. Bardzo uproszczając, programy te polegają na indywidualnej pracy dziecka, nastolatka pod kierunkiem wyspecjalizowanego nauczyciela, sesje obejmują 10-20 min. czytania (cichego, głośnego). W tym czasie trener zapisuje uwagi, raportuje i na bieżąco koryguje problemy podopiecznego.
Warto podkreślić, że płynne czytanie to bardzo ważny początek drogi ku pasji czytelniczej, ponieważ – jak wiemy – zwykle zniechęcają nas te czynności, które sprawiają nam trudność, obnażają nasze braki, mogą więc stresować i ostatecznie nas skompromitować (np. głośne czytanie podczas lekcji).
Zadaniem polonisty jest zapoznawanie z gatunkami literackimi, uszlachetniać wybory czytelnicze uczniów, co wiąże się z czytaniem kierowanym, odwagą podjęcia dialogu z lekturą.
Rady dla nauczycieli i rodziców:
1 Skuteczna staje się egzemplifikacja. Niestety nawet najzdolniejsi nauczyciele niewiele zdziałają, jeśli ich przykład będzie kolidował z tym, który dziecko ma w domu, czy poza szkołą w środowisku rówieśniczym. Dobre nawyki muszą być nabywane jak najwcześniej i utrwalane w spójnym pod względem wartości systemie. Ważne staje się porozumienie między rodzicami i nauczycielami celem opracowania wspólnej strategii, poznanie środowiska ucznia.
2 Plotkujmy o bohaterach literackich. „Włączmy” ich do naszego życia, rozmów przy śniadaniu. Niech modnie będzie czytać! Niech książki będą obecne w kuchni, salonie, przedpokoju. Niech wyjdą ze szkolnej biblioteki.
3 Zachęcajmy i przekonujmy młodych ludzi do książek. Narzucanie i obligatoryjność mogą przynieść odwrotny od zamierzonego skutek, czyli niechęć do książki. Nie zapominajmy, że istnieje kanon, wokół którego niejedna profesjonalna dyskusja się odbyła, więc starajmy się, by w umiejętny i atrakcyjny sposób prezentować bestsellery czytelnicze naszych rodziców.
4 Czytanie wzbogaca naszą osobowość, jest więc wysiłkiem, który się opłaca. Któż nie chce być bogatym:)
5 Przekonujmy i to całkiem poważnie, że kapitał kulturowy stanowi często ukrytą przyczynę awansu społecznego. Kapitał materialny może pomóc nam w rozwoju duchowym, ale nigdy go nie zastąpi!
6 Organizujmy w szkole dzień wymiany książek, kiermasze książek. Chociaż nadal nie należą one do najtańszych produktów, to myślę, że zawsze znajdą się tacy uczniowie, którzy będą mieli czym się dzielić. Może warto pomyśleć nad miejscem np. w sali polonistycznej, na szkolnym korytarzu, gdzie można zostawiać czasopisma i książki z drugiej ręki.
7 Na lekcjach językowych, wychowawczych nich uczniowie prezentują książki spoza kanonu, które przeczytali. Powołujmy się na postawy bohaterów, dyskutujmy o pisarzach.
8 Zachęcajmy dzieci, młodzież do samodzielnego tworzenia tekstów. Przełamujmy u nich opory i przede wszystkim doceniajmy każdy wysiłek czytelniczy i twórczy, który podejmują!
Na zdjęciu: śliczne magnolie sfotografowane rok temu na terenie SGGW. Wiosennie pozdrawiam, E z CTS.
