Szkoła przyszłości czy przyszłość szkoły? Szkoły tak, jak inne przedsiębiorstwa potrzebują wykorzystywać zmiany, ponieważ mają służyć przyszłym pokoleniom, ale też ludziom, którzy właśnie stali się dorosłymi. Nie ma więc możliwości pójścia pod prąd, należy skorelować efektywność z wymogami nowych czasów. W książce Godon Dryden i Jeannette Vos „Rewolucja w uczeniu” (Zysk i S-ka Wydawnictwo, 2022 i 2023 rok) zostało przedstawionych szesnaście głównych tendencji, które kształtują naszą przyszłość. Zreferuję je, ku myślę, że naszej wspólnej inspiracji.
1 Przede wszystkom trzeba zrozumieć, że ludzie potrzebują natychmiastowej komunikacji. „Nasze domy znów staną się ośrodkami nauki, pracy i rozrywki. Sam ten efekt wystarczy, by zmienić obecną formę szkół, firm, centrów handlowych, biur, a nawet miast, i pod wieloma względami zmieni całą naszą koncepcję pracy.” (str. 37) Świat stał się ogromną giełdą informacji, do których mamy powszechny dostęp. Wyzwaniem przyszłości staje się wykształcenie umiejętności syntetyzowania najlepszych przekazów i umiejętnego korzystania z nich.
2 Świat zostaje pozbawiony granic ekonomicznych. Przyczyniają się do tego procesy globalizacyjne, a przede wszystkim Internet. Połączenie z siecią pozwala pominąć etap uprzemysłowienia i w zasadzie wiele będzie zależało od umiejętności komunikacyjnych i dodawania wartości.
3 Gospodarka światowa ulega uwspólnieniu, ponieważ w dużej mierze korzystamy z tych samych rozwiązań, systemów, talentów, których charakter należy ocenić na globalny.
4 Handel i nauka będą odbywać się przez Internet. Przewidywania są takie, że należy doprowadzić ludzi do takiego momentu, kiedy będą korzystać z usług w dowolnym dla siebie momencie.
5 Nowe społeczeństwo usługowe. Przyjmuje się, że każda firma musi stać się firmą „edukacyjną”, ponieważ w przeciwnym razie przegra na rynku. „Współcześnie każdy człowiek musi stać się samodzielnym menedżerem swojej przyszłości. Tymczasem współczesny sposób funkcjonowania szkolnictwa nadal przypomina taśmową metodę produkcji przemysłowej. Standardowa linia montażowa programu nauczania podzielona jest na przedmioty nauczane partiami. Materiał ułożony jest z podziałem na klasy, a wykonanie zadań kontrolowane za pomocą znormalizowanych testów. Taka forma zupełnie nie odzwierciedla świata, w jakim żyjemy, a tradycyjny system edukacji nie potrafi już sprostać wymaganiom nowej rzeczywistości.” (str. 57)
6 Związek dużego z małym. W Stanach Zjednoczonych wiodące marki, światowi giganci korzystają z usług małych firm, które zatrudniają mniej niż pięćdziesiąt osób, co powoduje wzrost zatrudnienia o mniej więcej dwadzieścia procent, ale wielkie firmy mają też swoje oczekiwania. „Wiele nowoczesnych firm oczekuje od swoich pracowników umiejętności samodzielnego myślenia, podejmowania ryzyka, eksperymentowania, dostrzegania nowych możliwości oraz otwartości na zmiany.” (str. 60)
7 Nowe sposoby wypoczynku. Praca w zespołach, a także korzystanie z nowych technologi sprzyja modzie na czterodniowy system pracy. Niezwykle istotny staje się czas wypoczynku, który pozwala na „złapanie” kontaktu z samym sobą, własnymi myślami, ale też – co okazuje się sprawą nie bez znaczenia – okresem nawiązywania relacji, np. przez uprawianie tych samych aktywności. „(…) ważnym zadaniem systemu edukacyjnego każdego kraju będzie przygotowanie obywateli na stymulujący, aktywny wypoczynek.” (str.63)
8 Zmiana form wykonywania pracy zawodowej. Przede wszystkim konieczne okaże się powoływanie zespołów zadaniowych, pracowników, którzy potrzebni będą tylko sezonowo (na jakiś czas, do konkretnego celu), a także zwrócenie uwagi na ludzi działających samodzielnie lub w małych zespołach np. rodzinnych. Zwykle to oni są prawdziwymi pasjonatami, znawcami, pomagają zidentyfikować problemy i zaradzić im.
9 Wzrost znaczenia kobiet. W nowoczesnym społeczeństwie, w którym dominuje technologia nie ma znaczenia płeć, gdyż technologia jej nie rozróżnia. Oczywiście należy rozumieć, iż kobiety być może mają większe predyspozycje do wykonywania niektórych zawodów lub dysponują określonymi cechami, jednak zasadniczo nie ma to znaczenia.
10 Docenianie wspaniałych możliwości naszego mózgu. Ważne staje się korzystanie z dorobku naukowego, badań, statystyk, ale też coraz większym zainteresowaniem cieszy się funkcjonowanie naszego mózgu i nie chodzi tu o aspekt medyczny.
11 Kulturowy nacjonalizm. Należy dobrze go rozumieć, bowiem wskazuje on potrzebę troski o korzenie, tradycję w muzyce, tańcu, języku, literaturze, sztuce, historii. Istotne jest, by umieć rozpoznawać walory swego społeczeństwa, gdyż prowadzi to do rozkwitu inicjatyw kulturalnych i ogromnego wzrostu szacunku dla siebie samych.
12 Rosnące szeregi klasy niższej. Wypieranie niektórych zadań przez technologię prowadzi do potrzeby zastanowienia się nad rolą człowieka w procesach społecznych. „Już ta jedna tendencja wystarczy, by stanowczo domagać się rewolucji w nauczaniu i równoległych do niej korzystnych zmian społecznych.” (str. 71)
13 Aktywne starzenie się populacji. Zmiany demograficzne wskazują na starzenie się społeczeństw, spadają populacje i jednocześnie wydłuża się mediana wieku. W porównaniu do lat dwudziestych średnia długość życia w Stanach Zjednoczonych wzrosła z pięćdziesięciu czterech do siedemdziesięciu pięciu lat. Nic więc dziwnego, że ten okres w życiu nazywa się „trzecim wiekiem”. „Pokolenie osób po siedemdziesiątce jest jednym z największych niewykorzystanych jeszcze zasobów, z których może czerpać edukacja przyszłości.” (str. 72)
14 Metoda „zrób to sam” znowu w modzie. Chodzi tu o przejęcie kontroli nad własnym życiem, nie zaś o wchodzenie w kompetencje specjalistom. „Naszym zdaniem w dziedzinie edukacji coraz powszechniejsze będzie samokształcenie – samodzielne nabywanie wiedzy dla własnej satysfakcji.” (str. 73)
15 Przedsiębiorstwo wspólne. W Stanach Zjednoczonych najbardziej ceni się tych pracowników, którzy zachowują si jakby byli współwłaścicielami firmy. Oczywiście niejednokrotnie dzieje się tak, iż są oni nimi w sensie dosłownym, ale również przez fakt, że proponuje się pracownikom formy dokształcenia, tworzy środowiska zachęcające do dbania o swój rozwój osobisty i zawodowy.
16 Triumf jednostki. Ten stan wiąże się też z tym, co zostało już napisane np. w punkcie czternastym Właściwie w edukacji powinno się położyć duży nacisk na dostarczanie odpowiedniej jakości narzędzi, ponieważ o sposobie pracy decyduje odbiorca, czyli uczeń, który wykaże co trzeba zrobić, by nauka w szkole była skuteczna i przydatna w realnym życiu. „Nikomu nie przyjdzie do głowy, by rozpalać ogień, pocierając patyczkiem o patyczek, a jednak większość obecnych systemów oświatowych oparta jest na równie przestarzałych pomysłach.” (str. 75)
Tekst oparty jest na informacjach z książki „Rewolucja w uczeniu”. To jedna z najnowszych pozycji na rynku, wydana w Poznaniu w roku 2022 i 2023. Zaczęłam od podstaw, czyli od napisania o tym, w czym faktycznie żyjemy i w jakich warunkach rozwija się edukacja. Książkę napisano bardzo błyskotliwie, przejrzyście, zachowując sprawność komunikacyjną. Myślę, iż jest ona prawdziwą kopalnią wiedzy, a chwilami pozwala odkryć i nazwać na nowo to, z czego być możne doskonale każdy z nas zdaje sobie sprawę, ale co z jakiś przyczyn, być może w tak zwanym ferworze, w wartkim strumieniu zdarzeń po prostu umyka.
Na pewno „Rewolucja w uczeniu” Gordon Dryden i Jeannette Vos jeszcze tu powróci w być może inspirujących, czego sobie życzę, wpisach.
Pozdrawiam
Wasza E z CTS
Zdjęcie ma charakter poglądowy. Źródło: pexels.com
